Vacuümbuis- en vlakkeplaat-collectoren zijn zo’n beetje gelijktijdig geïntroduceerd en boksen sinds die tijd tegen elkaar op met de ene na de andere verbetering. Wat ze gemeen hebben is dat ze instraling omzetten in warmte. Bij een vlakkeplaat-collector geeft een vlakke glasplaat zonnewarmte af aan de koperen leidingen met water-glycol via de absorber onder de glasplaat. Het tweede type collector bestaat uit dubbelwandige, glazen vacuümbuizen met een extra isolerende coating. In de glazen buizen zit een heatpipe met vloeistof. In beide gevallen dragen de collectoren de warmte via een warmtewisselaar over aan een voorraadvat.

Opbrengst het grootste verschil

Volgens Eijbergen is het wezenlijke verschil tussen de twee dat vacuümbuis-collectoren – ook wel heatpipes genoemd – een hogere opbrengst hebben dan vlakkeplaat-collectoren. ‘Dat komt door het vacuüm tussen de twee lagen glas en door de ronde vorm van de buizen. De ronde vorm zorgt dat ook diffuus licht wordt opgenomen. De vacuüm-constructie houdt de afgegeven warmte beter vast. Vooral in het voor- en najaar geeft dat voordeel. Over het hele jaar gezien, geven heatpipes dus meer rendement. Daardoor heb je minder installatieoppervlak nodig dan bij vlakkeplaat. In situaties waar weinig ruimte is op het dak, zijn heatpipes qua opbrengst dus interessanter. Ook als de oriëntatie van het dak oost-west is, zijn vacuümbuizen vaak de betere keuze. Want de ronde buizen vangen daar net wat meer licht op dan vlakke platen. Als we kijken naar wind- en sneeuwlast, vooral van belang bij bedrijfshallen, komen heatpipes ook net iets beter uit de bus. Wind kan tussen de buizen door suizen, het gewicht van sneeuw is op een klein oppervlak wat minder riskant dan op een grote vlakke plaat.’

Kosten en baten afwegen

Daar staat tegenover dat vacuümbuis-collectoren duurder zijn dan de vlakke variant. Is er voldoende ruimte op het dak, dan is vlakkeplaat doorgaans een prima, kostenefficiënte oplossing. De vlakke collectoren hebben bovendien minder last van vallende bladeren. Bij heatpipes kunnen die zich ophopen tussen de buizen waardoor zonlicht wordt gehinderd. Belangrijk is ook de esthetiek. Veel  eindgebruikers vinden vlakkeplaat-collectoren mooier dan heatpipes. Op een dak met zonnepanelen vallen heatpipes meer uit de toon. Een ander minpuntje is dat vacuümbuis-collectoren gevoeliger zijn voor breuk. Monteurs zullen er voorzichtiger mee om moeten springen, maar ook kan er in de gebruiksfase eerder iets mis kan gaan. Bij schade wordt het vacuüm opgeheven en verliezen ze hun meerwaarde. In gebieden waar geregeld extreme hagelbuien voorkomen, in Noord-Italië bijvoorbeeld, kan dat een beperkende factor zijn. Maar in Nederland is het nauwelijks een reden om heatpipes uit te sluiten, geeft Eijbergen aan. Hij tekent aan dat heatpipes in grootschalige toepassingen in principe ook zonder glycol af kunnen, in tegenstelling tot vlakke platen. ‘Maar’,  zegt hij, ‘we adviseren toch om glycol te gebruiken. Het is namelijk duurder om een watersysteem in de winter vorstvrij te houden.’